Fatoumata Diawara: dansen met haar voorouders
Ze was al begonnen toen we binnen kwamen, Fatoumata Diawara. Onder een luchtig gitaarspel zong ze haar eerste nummer. De zaal was rumoerig maar raakte snel stil: haar stem is er niet een die je kan negeren. Het is een stem als een sidderaal die bliksemschichten vuurt, die glibberig glijdt van toon naar toon. Toen het eerste nummer voorbij was, was de zaal muisstil. We klapten en ze hield een praatje over haar geboorteland en de kinderen die evengoed recht hebben op een gezond bestaan.
Na het eerste nummer was er geen ruimte meer voor de gitaar waar ze op speelde. Een van de geluidsmannen huppelde snel het podium op om die van haar aan te nemen. De band zette in. De rustige gitaarmuziek werd overgenomen door een swingende Malinese soul. Fatou zong en danste op het podium in haar witte jurk, om haar nek hingen witte, gele en rode ringen en om haar armen droeg ze armbanden. Ze had een geweldige hoed op, eveneens wit en ze hield een soort een paardenstaartstaf vast.
Hoe langer het optreden duurde, hoe beter het werd. De band leek zich steeds gemakkelijker over het podium heen te bewegen, de gitaarsolo’s werden langer, de drum werd strakker en de bas werd steviger. Hoe langer het optreden duurde, hoe meer de muziek je meenam. Dit was ook in het publiek te merken, waar de mensen met staanplaatsen eerst ongemakkelijk heen en weer bewogen, waren ze na vier nummer schroomloos aan het dansen.
Tijdens het vijfde nummer vertelde Fatou over Nigeriaanse muziek en daarbij natuurlijk over Fela Kuti: de artiest die verantwoordelijk is voor de afrobeat en Afrikaanse muziek in het Westen populair maakte. Ze zong een van zijn nummers en even leek het of Fela weer in ons midden was, dat hij weer danste en zong en vrouwen versierde.
De avond was gevuld met solo’s. De eerste gitarist speelde soms wel solo’s van vier minuten die klonken alsof Freddie Hazel en Wes Montgomery jamden in de jungle. De bassist soleerde zoals Charles Mingus bij de Red Hot Chili Peppers en de pianist mengde klassieke en jazz piano en stopte ze in een Malinees jasje. De drummer soleerde op de stem van Fatou die drumgeluiden imiteerde.
Ook Fatou kon het niet laten. Zij soleerde ingetogen met een gezicht als een moeder die haar kind liefkoost. Even verlangde ik haar gitaar te zijn.
Wat de muziek van Fatoumata Diawara zo goed maakt is de mix van stijlen. Funk, jazz, afrobeat, rock, soul kwamen allemaal terug in het optreden. Maar terwijl de band springt van stijl naar stijl houdt Fatou haar traditionele zangstijl aan; de sidderaal stopte nooit met bliksemschichten vuren.
Dit was ook te horen in de cover van Nina Simone. Voordat ze eraan begonnen, sprak ze over een ‘Mama’, een moeder die haar geïnspireerd en gemotiveerd had om muziek te schrijven. Toen het duidelijk was dat deze moeder Nina Simone was, zette de pianist Sinner Man in en begon het publiek te juichen. Waar het nummer Sinnerman van Nina Simone opzwepend is, was het bij Fatou een meditatieve trance waar ze in contrast met de rauwe stem van Miss Simone, sereen overheen zong.
Dit veranderde toen de band voor een seconde stopte met spelen en een soort progressieve rock versie van het nummer inzette met schreeuwende gitaarsolo’s en woeste drums. Tijdens deze overgang, danste Fatou in een trance op de muziek, zwaaide met haar hoed en haar paardenstaartstaf en draaide heftig om haar as, zonder haar adem om te zingen te verliezen. Het was een seance, waarin zij haar voorouders opriep het podium te betreden en mee te dansen. In deze chaos danste niet Fatou op het podium, maar was het Nina Simone die in een witte jurk de zaal omver blies.
Na Sinner Man bleef de band swingend en pakkend spelen. Aan het begin van het optreden hield ze tussen de nummers door nog tamelijk lange praatjes. Die waren vaak politiek, ze vertelden over vrouwenrechten en vroeg zich openlijk af waarom de grenzen dicht blijven.
Na Sinner Man zei ze slechts tussen de nummer door een “How are you?” waarop het publiek in luid gejuich antwoordde.
Na het laatste nummer ging de band snel van het podium af. Gelukkig kwamen ze snel terug voor een encore. Ze nodigde mensen op het podium uit en na overgehaald te worden door mijn goede vriend Leendert, durfde ook ik mee te doen aan het feest op het podium. Ze liet de zaal voor een laatste nummer volledig uit hun plaat gaan. Ze deed dansmoves die wij nabootsen en ze praatte en danste met het publiek op het podium.
