In het FabLab kun je alles maken: een boot, een vliegtuig of een trein

Er is weinig dat zo veel tot de verbeelding spreekt als de 3D-printer. De mogelijkheden die het apparaat worden toegedicht, lijken soms meer op science fiction dan op enige realiteit, maar dat neemt niet weg dat deze futuristische machines echt bestaan. En we willen er allemaal één.

Helaas voor ons blijven de printers tot nu toe voorbehouden aan mensen met meer geld dan de gemiddelde student ooit gezien heeft. Het lijkt er dus op dat de toekomst nog minstens een paar jaar op zich laat wachten. Pech gehad. Gelukkig kunnen de mensen die niet willen wachten altijd langs bij de werkplaats waar er actief aan deze toekomst gewerkt wordt, eventueel om een handje mee te helpen.

Deze werkplaats heet Fablab en bevindt zich in Het Paleis, aan het Boterdiep 111. Tijdens de vaste openingstijden mag iedereen er naar binnen lopen om vrij gebruik te maken van de 3D-printers of de vele andere apparaten die er staan. Fablab is een internationaal initiatief en het idee erachter is simpel: moderne technologische productiemiddelen zouden toegankelijk moeten zijn voor iedereen met goede ideeën, niet alleen voor mensen met genoeg geld. Daarmee loopt het lab vooruit op wat, volgens medewerker Leen van Wijngaarden, onvermijdelijk de toekomst wordt: productiemiddelen zullen niet langer zijn voorbehouden aan een select groepje industriëlen, maar juist in handen zijn individuele burgers. In dit kader wordt door sommigen al gesproken over de Nieuwe Industriële Revolutie, want dat er een hoop zal veranderen, is duidelijk.

Is het Fablab daarmee slechts een tijdelijke oplossing, die overbodig wordt zodra de apparaten in iedereens huiskamer komen te staan? Volgens Van Wijngaarden niet. Hij wijst er op dat het in deze werkplaats net zo goed draait om de werkvorm, als om de productiemethoden. Wat het Fablab-initiatief in dit opzicht uniek maakt, is dat aan alle gebruikers wordt gevraagd hun werk open source op internet te zetten, waar iedereen het kan zien en mag kopiëren. Op die manier kunnen gebruikers inspiratie opdoen en leren van de ontdekkingen van anderen. Juist door deze vorm van samenwerking komen de meest verrassende en vernieuwende ideeën tot stand, aldus Van Wijngaarden. Als voorbeeld noemt hij de pas opgezette hacker space, waarbij gebruikers die elkaar bij het Fablab hebben ontmoet op gezette tijden bij elkaar komen, om te experimenteren met de mogelijkheden van elektronica en robotica.

Dat voorbeeld geeft meteen aan wat voor brede mogelijkheden de werkplaats biedt. Niet alleen kunstenaars en designers kunnen er terecht, ook voor programmeurs, ingenieurs, architecten of gewoon hobbyisten is er genoeg te doen. Het komt zelfs voor dat medewerkers van het UMCG zich tot het Fablab wenden, voor, bijvoorbeeld, de productie van proteses.

Toch is er wel een aantal kanttekeningen bij al deze mooie beloftes te plaatsen. Het Fablab staat weliswaar voor iedereen open, maar dat betekent niet dat mensen zomaar aan de slag mogen. Veel van de apparaten zijn niet eenvoudig te bedienen en voor de meeste moet dan ook eerst een cursus worden gevolgd. Daar komt bij dat de materiaalkosten, die natuurlijk voor eigen rekening zijn, flink kunnen oplopen. Een geprint object van 2 cm³ kost al gauw een euro of tien. De apparatuur in de werkplaats mag dan voor iedereen toegankelijk zijn, maar dat betekent nog niet dat het om speelgoed gaat.

Bovendien moet niet vergeten worden dat het veelal gaat om productietechnieken die nog volop in ontwikkeling zijn, en waar soms dus nog minder mee kan dan gehoopt. Vooral de 3D-printers zijn volgens Van Wijngaarden voor veel mensen een teleurstelling. Daar staat echter tegenover dat het Fablab het mogelijk maakt om deze ontwikkeling van dichtbij mee te maken; zo nu en dan wordt het arsenaal van de werkplaats uitgebreid met nog weer nieuwe apparaten.

Gelukkig heeft het Fablab ook nu al genoeg interessante en inspirerende apparatuur te bieden. Een volledige lijst is de zien op de website: www.fablabgroningen.nl. Daar staan ook de openingstijden en ‘spelregels’. Wie benieuwd is hoe het er in de werkplaats aan toe gaat, maar niet direct zelf aan de slag wil, kan ook langskomen op de maandelijkse culturele zondagen van Het Paleis. De eerst volgende is op 12 mei en heeft als thema ‘wetenschap’.