Stapel in het nieuws

Omdat we smullen van zijn ellende

Hij is voorpaginanieuws geweest. Hij heeft in alle kranten gestaan. Het slachtoffer van woordspelingen, hij is uitgelachen, beschimpt, ontweken en onderzocht. Diederik Stapel, voormalig hoogleraar Cognitieve Psychologie is het zwarte schaap van de academische wereld, verstoten door zijn collega pseudo-onderzoekers omdat hij feiten verzonnen heeft. De commissie Levelt, die de omvang van zijn fraude onderzocht stelde dat ‘allereerst de schade beperkt moest worden voor zijn slachtoffers.’ Alsof we het over een pedofiel hebben.

Ik ben het met iedereen eens dat wat Stapel gedaan heeft onverstandig is. Onderzoeken baseren op niets is natuurlijk ongelooflijk dom. Maar is Stapel daarvoor werkelijk verantwoordelijk? Hij publiceerde onderzoeken, samen met Vonk en Zeelenberg, naar de zogenaamde hufterige effecten van vlees. Hij keek of mooie mensen meer kansen kregen geboden. We slikten het als zoete koek en smulden ervan. De media wilden de onderzoeken maar wat graag geloven. De lezers wilden de onderzoeken maar wat graag geloven. Als Stapel had beweert dat mensen die van pure chocolade houden vaker seks hebben, was het nog gepubliceerd. Niet omdat het meerwaarde heeft of omdat het iets leert over onze omgeving. Niet omdat het intrinsieke waarde heeft of omdat het onze honger naar kennis stilt.

Het is plat vermaak, zoals Patty Brard die van een duikplank springt, of boeren die vrouwen zoeken. Het is zinloos, zonder toegevoegde waarde. Het ongeïnteresseerd voor je uit staren naar willekeurige beelden, puur om de tijd te doden. Er is niets mis mee, maar het heeft niets met onderzoek te maken.

Onderzoek doe je naar het oplossen van allesvernietigende kankers. Onderzoek heeft meerwaarde als we pijn wegnemen bij chronisch zieke mensen. Voor mijn part doe je onderzoeken naar hoe je oorlogen voorkomt of hoe je sneller van A naar B komt. Het type onderzoek wat Stapel verrichtte had hier niets mee van doen. Het was entertainment wat de media oppikte om lekker jong over te komen. Om de pagina’s te vullen. Het werd gepubliceerd, juist omdat het zo lekker luchtig was. De echte schuldige is niet de voormalig docent Professionele Ethiek Diederik Stapel. Als we toch met dat nare vingertje gaan wijzen zouden de media zelf eens moeten gaan nadenken waarom zij er aandacht aan hebben geschonken in de eerste plaats. Wat zou het mensen nou uitmaken als zij weten dat vleeseters hufters zijn. Wat maakt het uit als mooie mensen succesvoller zijn? De aandacht die aan deze waardeloze onderzoeken is geschonken is het echte probleem. Zoals we op de televee kunnen kijken naar spelletjes, sport, seks en ander vermaak, maar niemand ons verteld wat er in godsnaam eigenlijk om ons heen gebeurt. Het journaal meldt dat Obama met Romney luncht. Dat de grootste kerstboom ooit is opgericht. Dat Ajax gewonnen heeft. En oja, er zijn tientallen mensen doodgegaan en meer dan honderd gewonden door een dubbele autobom. Maar dat was een stuk verderop hoor. Slaap zacht.