Stasi-universiteit Groningen
[dropcap]D[/dropcap]e RUG is going Google! Het heeft de universiteit wat moeite gekost om alle faculteiten te overtuigen en zorgen over privacy-issues weg te nemen, maar we zijn eindelijk af van die verschrikkelijke webmail.
Alleen toen luidde Edward Snowden de noodklok en was het PRISM schandaal geboren. Amerikanen zijn nogal trots op hun verworven vrijheden en er zullen weinig andere landen zijn waar vrijheid en privacy zo belangrijk zijn als in Amerika. Dus begonnen veel Amerikanen al snel met hun 4th amendment te wapperen. Maar, “geen zorgen”, zei Obama, “we bespioneren alleen buitenlanders.”
Die buitenlanders dat zijn wij dus. Volgens de Amerikaanse wet is het geen probleem om niet-Amerikanen te bespioneren. Er hoeft zelfs geen rechter aan te pas te komen. Dat zit zo. In 1978 werd de Foreign Intelligence Surveillance Act (FISA) aangenomen. Deze wet was bedoeld om te voorkomen dat inlichtingsdiensten zoals de NSA Amerikaanse burgers zou bespioneren. De NSA kan nu met toestemming van een speciale rechtbank elke niet-Amerikaan monitoren. Maar ze kunnen ook een beroep doen op “sectie 702”. Daar is geen rechter voor nodig en stelt de NSA in staat buitenlanders te monitoren zonder toezicht, zolang het effect op Amerikanen “minimaal” blijft.
De Europese politici waren in rep en roer. Eurocommissaris Neelie Kroes (belast met de portefeuille digitale agenda) gaf aan de “eigen mensen” te beschermen en collega-commissaris Viviane Reding (justitie) schreef een brief aan haar Amerikaanse ambtgenoot Eric Holder, waarin ze vroeg hoe Europese burgers erachter kunnen komen of ze worden bespioneerd. En als dit het geval is, hebben Europeanen dan dezelfde rechten als Amerikaanse burgers? Nou, niet dus.
Nu spreken de Europese politici er schande van, maar ze zijn zelf net zo verantwoordelijk. De Amerikanen hebben al toegang tot onze bankgegevens en krijgen inzage in de gegevens van vliegtuigpassagiers. Dat gebeurt met toestemming van de EU. Europa accepteert dat Amerika ons controleert op een wijze die bij de eigen Europese wet verboden is. Hier geldt het recht van de sterkste. Amerika zet de Europese lidstaten simpelweg onder druk. Als we niet meewerken met het uitwisselen van gegevens, dan verliezen we simpelweg het recht om VISA-vrij naar de States te reizen. Tja, dat willen we niet.
Maar goed, als de RUG haar gegevens in Google’s cloud zet, worden we dan bespioneerd? Dat is niet met zekerheid te zeggen, maar het kan in ieder geval wel. Ook al wordt door Google ontkent dat ze gegevens aan de NSA verstrekken, ze zijn hier middels FISA toe verplicht. De RUG laat zich dus gewillig bespioneren en dat is een probleem.
George Orwell schreef in zijn boek 1984: “There was of course no way of knowing whether you were being watched at any given moment. How often, or on what system, the Thought Police plugged in on any individual wire was guesswork. It was even conceivable that they watched everybody all the time. But at any rate they could plug in your wire whenever they wanted to.” Het is nu 2013 en de NSA is inmiddels in staat om precies dit te doen.
Toch ziet één op de drie Nederlanders weinig problemen bij deze praktijken. Met argumenten als “wie niks te verbergen heeft…” en “dit vergroot de nationale veiligheid” wimpelen ze de privacyfetisjisten af. Toch gaan deze argumenten niet op. Allereerst, we hebben wel degelijk allemaal iets te verbergen. Misschien niet direct zaken die de nationale veiligheid bedreigen, maar dingen die je simpelweg niet wilt delen. Daarbij, je weet helemaal niet wat je aan het verbergen bent. Want waar zoeken de algoritmes van de NSA eigenlijk naar? Het kan zomaar gebeuren dat je door toevalligheden verdacht wordt en in dat geval ben je plots de rechteloze niet-Amerikaan die Europa gewillig zal uitleveren.
En dat brengt ons bij het tweede argument. Het massale monitoren van alle wereldburgers maakt ons allemaal verdacht en daarmee onveiliger. “Du bist Terrorist!” is een korte film die laat zien hoe alle Duitsers plots terroristen zijn, zonder dat ze het zelf weten. Natuurlijk zijn niet alle 82 miljoen Duitsers terroristen, maar ze worden wel als verdachte behandeld. Duitsland is inmiddels al langer herenigd dan de meeste studenten in Groningen oud zijn, maar de huidige controle en infrastructuur die de Amerikanen hebben opgebouwd is een natte droom van elke Stasi-officier van weleer.
We moeten er maar op vertrouwen dat Amerika of een toekomstige machthebber zich nooit tot Stasipraktijken zal laten verleiden. Maar als we kijken naar het PRISM schandaal en het feit dat Guantanomo Bay in Obama’s tweede termijn nog altijd niet is gesloten, wordt deze nachtmerrie steeds meer werkelijkheid. En de RUG? Die doet inmiddels naïef mee.