Arthouse: geen hipster meuk, maar geweldige film
Daar zit je eindelijk weer: thuisthuis op de bank, met grote ogen kijkend naar de flatscreen tv die niet past in de meeste studentenkamers. Normaal gesproken zou je op dit moment met een kritische blik Netflix afspeuren, maar even lekker achterover liggen en genieten van het aanbod van betaalzenders lijkt je ook wel wat. Je besluit een actiefilm te kijken die nooit door je Netflix selectie heen zou zijn gekomen en voor je het weet is je avond voorbij en voelt je brein aan als een groot, zompig watje.
Dat is tenminste de sensatie die ik heb als ik mij richt op het merendeel van het aanbod blockbusters. Een verschrikkelijke vorm van vermaak, dat enkel met wilde beelden en heftige scenario’s je aandacht weet vast te houden – en, nou ja, mannen in strakke pakjes. Gelukkig echter, zijn wij niet volledig overgeleverd aan de clichés van de blockbuster en is daar arthouse om onze ziel enigszins te zuiveren. Arthouse is een term die wordt gebruikt om films aan te duiden die kwalitatief hoogstaand zijn, maar over het algemeen niet bijzonder populair of succesvol zijn.
De bedrijven achter deze films zijn klein en hun budget besteden zij uit aan het maken van de film en in mindere mate aan diens promotie. Dit is de reden waarom arthouse zelden verschijnt in de grote bioscopen, maar in elke stad met een beetje waardering voor cultuur kun je wel een kleine bioscoop treffen die deze onbekende pareltjes afspeelt. In Groningen is er bijvoorbeeld het Groninger Forum. De ervaring van het bezoeken van zo’n kleine cinema weerspiegelt het karakter van hun aanbod: kwaliteit van ervaring als ijkpunt. Intieme barretjes voor de nodige napraat en sfeervolle zalen waarin je je eigen plek mag kiezen maken dat je je weldra thuis voelt in de bioscoop en doen even het verlies van identiteit in de maatschappij vergeten.
Echter snap ik dat de drempel om tien euro te besteden aan een omstreden arthouse film net wat hoger ligt dan bij die voorspelbare blockbuster. Omdat arthouse zich niet bekommerd om de opinie van het grote publiek, is de verhaalstructuur over het algemeen minder duidelijk en zo ook de boodschap van het verhaal. Niet zelden liep ik uit de filmzaal samen met de rest van het publiek met allen dezelfde vraag: wat hebben wij nou net gekeken? Waar ging die film nou over? Op zo’n moment vormt de intieme bar de perfecte uitvalsbasis voor het delen van ideeën.
Voor mij zijn deze momenten juist de reden waarom ik zelden meer geld uitgeef aan een blockbuster. Goede arthouse forceert je namelijk om zelf tot een mening te komen, aangezien deze hun morele opvattingen niet door je strot duwen. Mainstream cinema is vrijwel altijd een representatie van de heersende moraal in de maatschappij, omdat deze films nou eenmaal gericht zijn op het genereren van de grootste omzet en dat doel moeilijker te verwezenlijken valt als zij buiten de norm treden. De ruimte voor interpretaties van het verhaal is vaak zo beperkt, dat je als kijker een passieve, indoctrineerbare rol krijgt toebedeeld.
Gelukkig verschijnt er wel eens een goede arthouse film in het aanbod op Netflix en hoef jij je reet en portemonnee niet naar de bios te slepen voor een liefde die nog onbekend en dus onbemind is. Laat je lekker verleiden door dit genre met die gigantische flatscreen en zet bijvoorbeeld Roma op, een Mexicaans drama dat haast episodisch het verhaal van dienstmeid Cleo vertelt. Naast het feit dat haar verhaal meeslepend is op zichzelf, wordt deze ook meesterlijk in beeld gebracht door regisseur Alfonso Cuarón.
De film laat zich typeren door slome camerabeelden, welke altijd vanuit het perspectief van een mens worden genomen. Over het algemeen zijn deze beelden zo breed geschoten, dat de kijker niet alleen een goed besef heeft van het hoofdpersonage, maar ook van de context. Door zijn manier van filmen behoudt de regisseur het gevoel van intimiteit zonder iets toevoegende informatie achterwege te laten, wat de verstrengeling van persoonlijke en maatschappelijke ontwikkeling in het verhaal versterkt.
Deze ijzersterke combinatie van inhoud en vorm komt naar mijn mening het best tot zijn recht tijdens (spoiler alert) de scène waarin hoofdpersoon Cleo wordt bedreigd met een pistool, wanneer het gewelddadige protest dat buiten plaats vond zijn weg naar binnen heeft gevonden. Opnieuw draait de camera sloom van het onderwerp, langs de glanzende loop van het pistool, naar de man erachter, welke Cleo’s ex blijkt te zijn. Een uiterst subtiele beweging van de camera, die een hele hoop extra lading aan de scène geeft.
Dat arthouse je de mogelijkheid verschaft om zelf de moraliteit van handelingen te bepalen en daarnaast deze mogelijkheid presenteert in een prachtig cinematografisch jasje, maakt dat ik mij weer verheug op het bezoeken van de bioscoop. Tegelijkertijd worden steeds meer arthouse films aangeboden via streamingdiensten zoals Netflix, dus makkelijker kan het niet zijn om het genre eens uit te proberen. Kies komende Valentijnsdag daarom wat leuks uit bij het Groninger Forum of Netflix en borrel samen na de tijd de ideeën van jullie af.