Rembrandt en Saskia in Het Fries Museum: Liefde in de Gouden Eeuw
Vele jaren geleden mocht ik mijn spreekbeurt houden over the man, the myth, the legend: Rembrandt van Rijn. Nu staat hij wederom in de spotlights en krijgt men de kans zijn werk te bewonderen in Het Fries Museum in Leeuwarden. Het museum, gelegen in de culturele hoofdstad van Europa, staat tot en met 17 maart 2019 niet alleen in het teken van het liefdesleven van Rembrandt en Saskia, maar laat aan de hand van verschillende kostbare voorwerpen, schilderijen en prenten, geproduceerd door verscheidene artiesten, zien wat voor een rol de liefde speelde in de levens van de elite in de zeventiende eeuw.
Waarom Rembrandt en waarom nu?
Zoals het programma van het museum al aangeeft, vormt de tentoonstelling het startschot van het themajaar Rembrandt en de Gouden Eeuw. In 2019 wordt namelijk het 350e sterfjaar van Rembrandt van Rijn herdacht. Tijdens deze tentoonstelling wordt eveneens de heugelijke terugkeer van Saskia en profil in rijk gewaad gevierd. Voor het eerst in ruim 250 jaar is dit werk, dat gezien wordt als een van de topstukken van de expositie, namelijk weer in Nederland te zien.
De tentoonstelling
De eerste stappen die je, eenmaal bij de tentoonstelling aangekomen, zet, staan meteen in het teken van Rembrandt en zijn Saskia. Voorzien van elk een korte introductie, worden Saskia Uylenburgh en Rembrandt van Rijn gepresenteerd in schilder vorm zoals ze eruit zagen toen ze elkaar leerden kennen. Het is dan ook meteen duidelijk, door middel van de prachtig gedecoreerde muur erachter, dat de twee als rode draad zullen fungeren in deze expositie. Voor de rest zijn de muren in de ruimtes voorzien van een specifieke effen kleur, die de verschillende fases van de liefde in de Gouden Eeuw duidelijk maakt. Zo zijn de werken in de eerste twee ruimtes omrand met een lichtgroene kleur en vertellen ze het verhaal van de ‘hofmakerij’. De daaropvolgende blauwe muren omarmen meerdere werken en objecten die in het teken staan van de ‘bruiloft’, waarna het ‘huwelijksleven’ geel van kleur is en ‘kroost’ rood. De laatste ruimte, ‘herinneren’, is voorzien van de symbolische kleur donkergrijs. In deze ruimte is eveneens het topstuk te zien, dat door Rembrandt werd voltooid na Saskia’s dood. Door middel van het kleurgebruik op de muren wordt het de toeschouwers duidelijk gemaakt in welk stadium van het 17e eeuwse liefdesleven ze zich bevinden. Dit maakt dat de expositie overzichtelijk wordt en de werken allemaal op de juiste plek lijken te hangen. Ook al zijn er objecten en schilderijen te bewonderen die elk anders van aard zijn en door verschillende artiesten gemaakt, ze worden op deze manier meer gelijkgesteld; ze lijken allemaal een gedeelte van een verhaal te vertellen. Een ander aspect dat de expositie bijzonder maakt is de manier waarop het verhaal van Rembrandt en Saskia aansluiting vindt. Door middel van de afstekende muren met specifieke patronen, lijken de werken van Rembrandt extra op te vallen; in elke ruimte wordt het oog van de toeschouwer vrijwel meteen naar de schilderijen en etsen van zijn hand geleid. Toch staan ze niet volledig los van het andere pracht en praal en worden ze door middel van de verhalen erachter toch deel van het geheel. Immers kent het (liefdes)leven van de twee vele overeenkomsten met wat afgebeeld wordt in de andere schilderijen. Zo is het beeld van de 2 jarige Aelke van Juckema in haar grafkist, in het portret door een onbekende Friese kunstenaar, niet volledig vreemd in de relatie van Rembrandt en Saskia, die zelf ook 3 kinderen op jonge leeftijd verloren. Al met al, een prachtige tentoonstelling waarin Het Fries Museum op een indrukwekkende wijze een schijnwerper op het werk van Rembrandt kan richten, maar het ook kan opnemen in het geheel.
Vrees niet, er is meer!
Ben jij nou nieuwsgierig geworden? Of krijg je zelf ook geen genoeg van deze Nederlandse schilder? Wees niet getreurd, want het themajaar 2019: Rembrand en de Gouden eeuw heeft nog veel meer te bieden! Zo staat niet alleen Het Fries Museum, maar ook Het Rembrandthuis, Het Mauritshuis, Museum De Lakenhal, Het Rijksmuseum, en vele andere locaties in het land in het teken van Rembrandt van Rijn en zijn tijdgenoten.
Foto: Jolien Vermeulen 