Opheldering rond het mysterie van het leenstelsel
De overheid bedoelt het nog niet zo slecht
Lange tijd heeft de overheid al grootse plannen met onze grootste bron van inkomsten: de studiefinanciering. Nou ja, plannen… Er wordt al een aantal jaren lang gewikt en gewogen over het invoeren van een sociaal leenstelsel. Nu lijkt de kogel dan toch echt door de kerk, maar verandert er volgens de overheid maar weinig. Vanaf het collegejaar 2015 zal de oude vertrouwde vier jaar durende studiefinanciering worden omgezet van een gift in een leenstelsel. Zoveel verandert er dus niet. Of toch wel?
Eindelijk lijkt de stofwolk omtrent de plannen rond onze studiefinanciering weggetrokken en ontstaat er meer duidelijkheid. Waar aanvankelijk veelal werd geroepen dat Nederland zich moet profileren als kenniseconomie, begint deze maatregel nu een beetje op een desinvestering in diezelfde kenniseconomie te lijken.
In eerste instantie waren de masterstudenten het eerst aan de beurt, maar de plannen zijn verrassend genoeg uiteindelijk gewijzigd. Nadat de invoering van het leenstelsel voor bachelorstudenten al was uitgesteld tot 2015, is ditzelfde nu het geval voor masterstudenten. Mits deze studenten binnen vier jaar hun master beginnen natuurlijk. Hier blijft het echter niet bij: vanaf januari 2017 is het plan om een alternatief OV-systeem in te voeren, wat in zal houden dat ook de OV-kaart een leningsvorm aan zal nemen. De plannen van de overheid om het gebruik van het openbaar vervoer te stimuleren zien we hier voor zover niet in terug.
De overheid gaat er van uit dat aanstormend studenttalent over een dermate lange-termijngeoriënteerd denkvermogen beschikt dat een studie in het hoger onderwijs als een ‘investering in je toekomst’ wordt gezien. Aangezien hoger opgeleiden gemiddeld anderhalf tot twee keer zo veel verdienen als iemand met een MBO-opleiding, vindt het kabinet het gerechtvaardigd om van ons, studenten, een hogere bijdrage te vragen. Daarnaast zijn de kosten van een gemiddelde universiteitsstudent voor de overheid nu zo’n 8400 euro, waarvan wij op dit moment zelf slechts twaalf procent terugbetalen. Mits je natuurlijk een inkomen hebt om het uberhaupt terug te betalen, anders wordt je lening kwijtgescholden.
De bezuinigingen moeten zo’n 1.2 miljard per jaar op gaan leveren, wat de belastingdruk zou kunnen verlagen zodat er uiteindelijk weer geinvesteerd kan worden in het onderwijs. Uiteindelijk heeft dus ook de Rijksuniversiteit Groningen hier voordeel van. Dit zal de RUG dan weer kunnen investeren in waardevolle veranderingen en toevoegingen binnen de RUG en haar faciliteiten, zoals het introduceren van nog meer befaamde apenrotsen.
De aankomende WO-student voelt vanwege deze dreiging de hete adem van het leenstelsel in z’n nek en men spoedt zich naar het academisch onderwijs. Het aantal eerstejaars bachelorstudenten is dit jaar met zeven procent toegenomen ten opzichte van vorig jaar. De verwachtingen voor de komende jaren zijn echter wat minder rooskleurig. Zo blijkt uit een enquête van het ministerie van Binnenlandse Zaken dat één op de tien huidige studenten waarschijnlijk niet meer zou gaan studeren als de studiefinanciering wordt omgezet in een leenstelsel. Dit percentage zou zelfs vijftien procent zijn als het gratis reizen voor studenten wordt afgeschaft én het leenstelsel wordt ingevoerd. Figuur 1 voorziet u van de nodige visuele ondersteuning. Hierin is het verschil in het totaalaantal studenten bij deze twee scenario’s geschetst. Scenario drie laat de gemiddelde groei van de afgelopen jaren zien, deze groei past helaas niet eens meer in de grafiek. Het Sociaal Cultureel Planbureau concludeerde al eerder dat studenten bij het afschaffen van de basisbeurs zouden afzien van bijvoorbeeld een tweede master, een buitenlands studiejaar of extra stages. Hoera voor meer homogeniteit op de arbeidsmarkt!