Sotsji: dit maken we nooit meer mee
Twee weken lang hebben we kunnen genieten van topsport en topprestaties. Veertien keer zouden we kunnen gaan juichen, zo voorspelde Sterken et al. Maar TeamNL won maar liefst 24 medailles en eindigde daarmee op de vijfde plaats op de medaillespiegel. Zo’n succesvolle winterspelen maken we misschien wel nooit meer mee, dus bewaar dit artikel om aan je (klein)kinderen te laten zien!
De winterspelen in Sotsji begonnen gelijk fantastisch voor Nederland: een sweep (goud, zilver én brons) op de 5 kilometer bij het langebaanschaatsen. Het zou niet de enige sweep zijn. Nederland stuurde uiteindelijk maar liefst vier keer de zwaarst mogelijke delegatie naar het prijzenpodium. Het zet daarmee een record: nog nooit won een land zoveel medailles op één sport tijdens een Olympische Spelen.
Toch wist Nederland ook een medaille op een ander onderdeel te behalen: Sjinkie Knegt sleepte de eerste (bronzen) medaille voor Nederland binnen bij het shorttrack. Stiekem hadden de shorttrackers op meer medailles gehoopt, maar bij de relay gingen de mannen bij de eerste bocht al onderuit.
Desalniettemin was het genieten geblazen. Ook bij Groninger Studenten Schaatsvereniging Tjas, waar de leden zich een paar keer om de TV verzamelden. ‘Bizar dat Nederland zoveel wint’, zo zegt Tjas’ voorzitter Sjoukje de Boer, ‘alleen jammer dat de Noren zich terugtrokken.’ Ook Rusland trok zich terug op de 10 kilometer om zich volledig te focussen op de teamachtervolging, maar voor beide landen leverde dat niet veel op. Er werd dan ook terecht schande over gesproken en de internationale schaatsbond ISU overweegt bij de volgende spelen de teamachtervolging op het begin van het programma te plaatsen om eenzelfde situatie te voorkomen.
Ondanks de Nederlandse overmacht bleef het enorm spannend wélke Nederlander zou gaan winnen. Zo wist marathonschaatser Jorrit Bergsma de topfavoriet Sven Kramer te verslaan op de 10 kilometer en versloeg shorttrackster Jorien ter Mors favoriet Ireen Wüst op de 1500 meter. Op andere afstanden was de spanning minstens zo bloedstollend: maar liefst twee keer bedroeg het verschil tussen de nummer een en twee slechts enkele duizendsten van seconde. Ook dat is een schande, vindt Gerard Sierksma, hoogleraar Kwantitatieve Sportlogistiek aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Het verschil waarmee Michel Mulder en Zbigniew Bródka goud winnen en Jan Smeekens en Koen Verweij dus verliezen, is zo klein dat je niet met zekerheid kunt zeggen of wel de juiste winnaar is aangewezen. Sierksma begon met het onderzoeken van de tijdwaarneming in 2007, nadat Simon Kuipers verloor van Shani Davis. De tijdwaarneming gaf namelijk een verschil van 2 honderdste seconde weer, maar op de beelden was duidelijk te zien dat Kuipers eerder over de finish ging. Daar ging iets grondig mis, zo constateerde Sierksma.
Wat blijkt? Niet alleen de meetapparatuur kent een foutmarge van drie duizendste seconde (de drie duizendste seconden waarmee Verweij verloor!), maar ook het uitzetten van de baan en zelfs de snelheid waarmee het geluid van het startschot beweegt levert een verschil op van enkele duizendste seconde. Terug naar het meten van alleen honderdste seconde dan maar? Ook dat is niet de oplossing volgens Sierksma: ‘Door het zogenaamde Gould-effect zullen de verschillen alleen maar kleiner worden.’ De enige manier om met zekerheid de terechte winnaar aan te wijzen is een fotofinish. Dat betekent dat je of in een toernooivorm de wedstrijden moet organiseren (zoals dat bij de teamachtervolging wel gebeurt) of je laat schaatsers nog een skate-off schaatsen wanneer het tijdverschil binnen een bepaalde marge valt. Zo heeft de foto altijd het laatste woord.
Wie ook de foutmarge wel wat zou mogen opschroeven zijn onze rector Elmer Sterken en collegae. Want Nederland presteerde stukken beter dan de ‘optimistische verwachting’ van Sterken et al. ‘Maar’, zegt Stelten, ‘wij voorspellen de hele medailletabel en bekijken dus alle landen. Onze kwaliteitsmaatstaf is niet hoe ver we van de realisaties afzitten, maar hoe goed we het doen ten opzichte van andere voorspellers. Onze voornaamste concurrent is altijd Sports Illustrated.’ Als we dezelfde kwaliteitsmaatstaf zouden gebruiken bij tentamens, zou ik ongetwijfeld meer studiepunten hebben gehaald.